Які ўжо раз я шпацырую па мокрым асфальце, накіроўваюся ў
горад. Вясновы дождж ліе як з вядра, але мяне не спыніць. Касыя струмені б’юць
у твар і галава сама апускаецца долу: гляджу ўніз і прыслухоўваюся да ўласных
крокаў. Чую, як пад нагамі выбухваюць чарвякі, ператвараючыся ў бляклую чырванаватую
мякіну. Тысячы іх павыбіраліся з зямлі, перанасычанай вільгаццю. Падушаныя
шынамі машын і нагамі, чарвякі застаюцца тонкімі, ледзь заўважнымі стужкамі.
Усталюецца надвор’е і іх знясе ветрам, быццам тых чарвякоў і не было ніколі.
Пакуль жа побач з падушанымі, расцягнуўшыся на ўсю даўжыню, коўзаюцца тыя, што яшчэ жывыя.
Я шпацырую ўжо мокры да ніткі, час ад часу пераступаючы
здохлых жабаў. У некалькіх з іх машыны пераехалі толькі заднія лапкі і небаракі
перасоўваюцца толькі пры дапамозе пярэдніх. У пэўны момант мне падаецца, што
жабаў тут не меньш, чым кропель, якія лятуць з неба, і што дождж у гэтым
бусліным эдэме не скончыцца ніколі.
Я прайшоў ужо за “Бочкі” – так па-мясцоваму называюць
калена дарогі на горад. Чужым тое не зразумець, бо бочак тут ніякіх няма.
Колькі гадоў таму яны яшчэ былі, як напамін пра некалі магутную імперыю. Але
збанкрутаваны калгас з-за адсутнасці грошай дабраўся і да іх, былога сховішча
атруты, якой палівалі палі. Бочкі распілавалі ды здалі на металалом. У даваенны
час на тым месцы была канюшня пані Дубачынскай, ад палаца якой сюды вяла прамая
дарога.
Я іду выдатнай асфальтавай дарогай, а ў маёй памяці яна
прадстае без сваёй чорнай скуры, звычайнай гравейкай, якая па вясне ды восені
ператваралася ў сукупнасць невялічкіх брудных азярынак. Бабуля яшчэ расказвала,
што дарозе гэтай не так і шмат гадоў, і на яе памяці тая праходзіла побач з
“Горамі”, так па-тутэйшаму называюць узлесак, які выцягнуўся ад Пяроўкі да
цяперашняга асфальтавага завода.
Я мінуў амаль два кіламетры. На вочы трапляюць абрысы
адзінокага ляска, які наўрад ці дажыве да часу маіх унукаў. Штогод ён
змяншаецца. Ці проста мне так здаецца: у дзіцячай памяці ўсё ўяўляецца большым.
Як тыя дрэвы, пад якімі я аднаго разу з дзедам і братам
хаваўся ад дажджу, вяртаючыся з горада. Няма больш тых дрэваў. Усе спілавалі
пасля таго, як вецце аднаго з іх упала на дарогу і прывяло аварыі машыны, за
стырном якой загінула цяжарная дзяўчына.
Амаль даходжу да трэцяга кіламетра, дзе праходзіць мяжа
гэтага свету, і гатовы ўжо рушыць далей. Але спыняюся, быццам чую чыйсці, такі
родны, покліч. Не вытрымліваю. Здаюся і
паварочваю назад.
Я даходжу дахаты ўжо калі дождж сканчаецца і ў паветры
стаіць моцны вішнёвы водар. Пялёсткі з прыдарожных садоў засыпаюць мяне быццам
снег. На душы радасна. Іду, задраўшы галаву і вітаюся з тутэйшымі гаспадарамі,
якія апанавалі шматлікія лініі электраперадач. Слупы, дрэвы, стрэхі – усё ў
бусліных гнёздах.
Мы жывем з імі ў гармоніі. Чужыя таго не разумеюць. Неяк
адзін з гарадскіх набыў у вёсцы хату з бусліным гняздом ля коміна. Колькі
грошай не прапаноўваў, нават апошні мясцовы жлукта не пажадаў гнязда зрушыць і
ўзяць грэх на душу. Тады гарадскі сам тое зрабіў. А пасля развёўся з жонкай,
страціў сына ды грошы. Цяпер стаіць яго хата пустая як напамін і наказ.
***
Маці сустракае мяне моўчкі, быццам ведала, што вярнуся.
Без абдымкаў, цёплы стомлены позірк, а потым яна сыходзіць на працу. Я ж
застаюся ў хаце адзін. Але не магу сядзець сам-насам з уласнымі думкамі. Мне
падаецца, што сцены сціскаюцца і скрозь іх нехта праглядае.
Я сыходжу на двор, прыхапіўшы футбольны мяч. Іду на
стадыён. Б’ю мяч з усяе моцы і, урэшце, не трапляю ў браму. Мяч ляціць на могліцы,
якія знаходзяцца адразу за школьным плотам. Я іду за ім і не магу знайсці.
Слізгаю позіркам па фотаздымках на помніках. Наколькі ж чужыя людзі на гэтых
выявах. Як яны адрозніваюцца ад тых, сапраўдных, каго яны павінны адлюстроўваць
і хто застаецца ў маёй памяці.
Я памятаю, што малым вельмі моцна баяўся нават праходзіць
побач. Цяпер жа адчуваю сябе тут як у хаце. З’яўляецца жаданне сесці на зямлю,
дакрануцца да травы, скрозь зеляніну якой невымоўна клічуць продкі. Але я
заўважаю свой памаранчавы мяч, які ляжыць за плотам, побач з аўтобусным
прыпынкам.
Пакідаючы могліцы, толькі цяпер я адчуваю, якім насамрэч
чужым там быў. Гэтае пачуццё адгукаецца ў скронях. Здаецца, што ў мяне нешта
скралі, ці хтосьці мяне падмануў. Я сядаю на лаву, якая месціцца на аўтобусным
прыпынку і ўяўляю сябе на востраве пасярод мора-акіяна. Вострава, які вось-вось
знікне пад вялізнымі хвалямі. Я сяджу, нягледзчы на тое, што ведаю: асфальт на
прыпынку можа абрынуцца ў любы момант, бо белы пясок з-пад яго бяруць на
падсыпку для магілак.
Я нават не заўважаю, як пад’язджае аўтобус. Заходжу,
праціскаюся скрозь натоўп, у пераважнай большасці сталых людзей. Пры гэтым адно
месца чамусьці вольнае, быццам чакала на мяне. Я сядаю побач з бабуляй
невызначальнага ўзросту.
- Там дажджу яшчэ не відаць? – разумею, што жанчына
звяртаецца да мяне.
- Ды не, здаецца.
У
гэты момант па шклу скочваюцца некалькі кропеляк.
- Не заўсёды, што здаецца – так і ёсць. Зараз уліе.
І
сапраўды, пачынаецца дождж. Я гляджу ў акенца, і заўважаю, як пры дарозе хлопец
намагаецца падняць перакулены матацыкл, які выглядае моцна пабітым. Урэшце
хлопец бяжыць да дарогі і запыняе наш аўтобус.
- А табе трэба выходзіць.
- Што? – перапытваю я бабулю, не ўцяміўшы, пра што тая
гаворыць.
- Ідзі-ідзі, бо далей ужо прыпынкаў не будзе. Пашкадуй
матуліна сэрца.
Я адчуваю, што мне
трэба падымацца і неяк выбірацца. Далей я сапраўды ехаць не магу. Я
праціскаюся, але людзі не жадаюць саступаць. Перасякаюся з хлопцам, які нядаўна
запыняў аўтобус. Я ўжо раней яго дзесьці бачыў, але не магу ўспомніць дзе.
- Кіроўца, прыпыні! Хлопец далей не паедзе. Яму яшчэ не
час, - за маёй спінай гукае тая бабуля, якая распытвала пра надвор’е.
Я выходжу ў
дождж і адразу вымакаю да ніткі. Мне трэба дзесьці перачакаць. Я помню, што
недалёка ёсць царква, дзе я магу схавацца. Я бягу з усіх ног, уваходжу ў браму,
але спатыкаюся аб ганак і падаю…
***
Адчыняю вочы.
Усё цела непрыемна здранцвела. Я не разумею, дзе і як апынуўся. Выглядае, што ў
нейкай лякарні. Я ўвесь перавязаны. Побач, на крэсле, спіць жанчына. Я пазнаю
яе.
- Мам? – не сваім голасам, ледзь чутно прамаўляю я.
Яна адкрывае
вочы не адразу. А затым выбягае з пакоя з крыкам: “Сястра!”
У мяне страх,
што яна не вернецца. Я хачу яе паклікаць, але не магу. Голас знік.
Затым яна схіляецца,
абдымае. Я чую як б’ецца матуліна сэрца. З яе вачэй падаюць кроплі. Як тыя
кроплі дажджу з майго сну.
