ДЗЯСЯТЫ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Спампаваць - тут.

Выйшаў юбілейны, дзясяты па ліку, нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край”.

У ім змешчаны артыкулы пра слонімскія значкі, прыдарожную капліцу на былой Скробаўскай вуліцы ў накірунку Жыровічаў (усяго ў горадзе мелася 4 капліцы, але да сённяшняга часу захавалася толькі адна – на вуліцы Пушкіна), марку з шыльдай Слонімскай паштовай станцыі і тры выданні заснавальніка вядомага ў горадзе школьнага музея – Аляксандра Жукоўскага. У нумары надрукаваны шэраг цікавых дакументаў: пра падзямеллі Слоніма і Дзярэчына, пра дзейнасць польскага падполля на Слонімшчыне, а таксама аўтабіяграфія паэта Алеся Сучка (Пятра Дабрыяна).  Адзін з матэрыялаў прысвечаны арандатарам зямель і сенакосаў на слонімскіх прадмесцях Абалонь і Замосце ў канцы ХІХ стагоддзя.

Вялікую цікавасць складае артыкул пра трагічны лёс слонімскіх бурмістраў міжваеннага часу.

Выдаўцамі і аўтарамі краязнаўчага бюлетэня з’яўляюцца Сяргей Ёрш (рэдактар нумару), Васіль Герасімчык і Сяргей Чыгрын.

ДЗЯВЯТЫ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Спампаваць - тут.

Выйшаў чарговы, дзявяты па ліку, нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край”. У нумары артыкулы пра ўраджэнца Слонімшчыны, які быў генералам арміі Напалеона Яна Канопку (1777-1814), у тым ліку ваенна-гістарычная быль журналіста Міхаіла Рылко “Уцёкі генерала Канопкі". Таксама адзін з тэкстаў прысвечаны ўдзельніку вайны 1812 года, каменданту Варшавы, які пахаваны ў Слоніме – Міхаілу Лявіцкаму.

Артыкул Сяргея Ярша прысвечаны выступленню ў Слоніме ў ліпені 1933 года вядомага дзеяча сіянісцкага яўрэйскага руху Уладзіміра Жабацінскага (1880-1940), у сувязі з якім увесь горад стаяў на вушах. Другі ж яго тэкст, аздоблены вялікай колькасцю фотаздымкаў, прысвечаны краязнаўцу з вёскі Рышчыцы (цяпер – мікрараён горада) Уладзіміру Шундрыку (1929-2002). Таксама Сяргей Ёрш змясціў матэрыял пра невядомыя вершы Сяргея Хмары.

У працяг тэмы, узнятай у мінулым нумары “СК”, Сяргей Чыгрын падрыхтаваў тэкст пра праваслаўнага святара з Сурынкі Паўла Лысуху, а таксама шэраг матэрыялаў пра цікавыя знаходкі, і нават першы слонімскі значок (з’явіўся ў 1969 годзе).

У нумары маецца працяг перакладзенага з польскай мовы артыкула Вільгельма Хенеберга “Горад кляштараў”, дзякуючы якому можна ўявіць выгляд гістарычнага цэнтра Слоніма ў міжваенны час.

Рэдакцыя выказвае шчырыя спачуванні родным і блізкім вядомага слонімскага доктара і грамадскага дзеяча Івана Іванавіча Шэгі, які памёр 4 кастрычніка.

ВОСЬМЫ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Спампаваць - тут.

Новы нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край”, ужо 8-ы па-ліку, пачынаецца матэрыяламі рубрык “Забытыя землякі” і “Слонімцы ў свеце”. Гэта артыкул пра кіраўніка Слоніма ў 1885-1902 гадах Пятра Валеўскага, пры якім горад адбудоўваўся пасля жудаснага пажара 1881 года, і ўспаміны нашага земляка Сяргея Генадзьевіча Тараканава – журналіста і паэта з Паўднёва-Сахалінску.

У рубрыцы “старыя фотаздымкі” змяшчаецца артыкул пра пахаванне польскага афіцэра Альбіна Яна Флешара ў 1916 годзе на могілках у Рышчыцах, і здымак з сямейнага архіву сланімчанкі Надзеі Іванаўны Харытончык (Струпавец), на якім занатавана сям’я яе дзеда – Лукаша Струпаўца, жыхара вёскі Якімавічы. Яшчэ адзін з тэкстаў прысвечаны беларускаму асяродку ў Якімавічах у міжваенны час.

Вялікую цікавасць уяўляе артыкул Сяргея Ярша, прысвечаны ўніяцкім рэгентам у Альбярціне – Аляксандру Туруку і Аркадзю Лысуху. Да тэкста змяшчаюцца шэраг выяваў, якія друкуюцца ўпершыню.

Актуальным на сённяшні час з’яўляецца лёс былых слонімскіх лютэранскіх могілак, на якіх яшчэ захаваліся шэраг помнікаў. Які лёс іх чакае?

Яшчэ ў восьмым нумары “Слонімскага края” друкуюцца матэрыялы пра кнігу Валяр’яна Харкевіча, прысвечаную падзеям вайны 1812 года на Слонімшчыне, пераклад артыкула 1925 года Вільгельма Хенеберга пра архітэктурную спадчыну Слонімшчыны, ліст мастака Гаўрылы Вашчанкі да літаратуразнаўцы Уладзіміра Калесніка. А таксама тэксты з нагоды 170-годдзя нараджэння ў Слонімскім павеце археолага Генрыка Татура і адкрыцця 20 верасня 1929 года ў Слоніме рэгіянальнага музея.

СЁМЫ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Спампаваць № 7 "СК" - тут.

Пабачыў свет сёмы, жнівеньскі нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край”. Ён адкрываецца двума тэкстамі, прысвечанымі Першай сусветнай вайне. 7-11 верасня 1915 года слонімскае Замосце было амаль цалкам знішчана ў выніку боя паміж нямецкімі і рускімі войскамі. На 40 месяцаў пачаўся перыяд акупацыі. Таксама тэме Першай сусвенай вайны прысвечаны артыкул “Крывавым следам”. З калекцыі Язэпа Стаброўскага”.  У Слонімскім раённым гісторыка-краязнаўчым  музеі  захоўваецца  цікавы  фотаальбом, складзены заснавальнікам музея і ўдзельнікам Першай сусветнай вайны  Язэпам  Язэпавічам  Стаброўскім (1870-1968). Даецца характарыстыка змешчаных у ім фотаздымкаў.

“Слонімскі край” працягвае распавядаць пра слонімскія кінатэатры, на гэты раз пра міжваенныя – “Вясёлку” і “Мадэрн”.

Адзін з тэкстаў прысвечаны даследаванню старажытнага Слоніма ваўкавыскім археолагам Георгіем Пехам. У нумары таксама маецца ўрывак са справаздачы пра раскопкі Слоніма ў 1959 годзе.

У рубрыцы “Рэдкія выданні” змешчаны матэрыял пра першую кнігу, прысвечаную Жыровічам і напісаную польскім гісторыкам і публіцыстам Валер’янам Харкевічам. Кніга з’явілася ў 1930 годзе і была накіраваная ў першую чаргу для ўдзельнікаў рэлігійных пелігрымак.

Адзін з тэкстаў прысвечаны невялічкай слонімскай рачулцы “Вельжабцы”.

Шмат матэрыялаў пра таленавітых ураджэнцаў Слонімшчыны. Тут і ўнук паўстанца 1863-1864 гадоў Войцех Корчыц, і Віталь Скалабан, і Хаім Лейба Шымон Скідзельскі. Два тэкста распавядаюць пра псеўданімы вядомых слонімскіх дзеячоў – паэтаў Іверса і Леўчыка.

Заснавальнікамі і выдаўцамі краязнаўчага бюлетэня "Слонімскі край" з'яўляюцца: Васіль Герасімчык (рэдактар нумару), Сяргей Ёрш  і Сяргей Чыгрын.

ШОСТЫ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Выйшаў новы, ужо шосты, нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край”.
Спампаваць - тут.

Нумар пачынаецца тэкстам пра Слонімскую царкву святой Тройцы, якая восенню 2015 года засяродзіла на сабе цікавасць грамадскасці. Прычынаю таго стала з’яўленне “цыбуліны” на будынку царквы. Як паказвае Сяргей Ёрш на прыкладзе двух фотаздымкаў 1917 года, на Свята-Троіцкай царкве насамрэч быў купал з чатырохсхільным пакатым пакрыццём.

 У нумары знайшлося месца для паведамленняў пра два новыя выданні –  кніг Аляксандра Місцюкевіча “Падарожжы па родных мясцінах. Піронім, Львоўшчына, Ісаевічы, Дзераўная” (Гродна, 2016) і Сяргея Чыгрына “На радзіме Ігната Дварчаніна: з краязнаўчых вандровак па Дзятлаўшчыне” (Мінск, “Кнігазбор”, 2016). А таксама рэцэнзія на першую кнігу пра Слонім на беларускай мове – “Помнікі Слоніма” Валянціны Караткевіч і Анатоля Кулагіна (Мінск, 1983). Міхась Варанец даслаў свае “Заўвагі да кнігі “Гісторыя перыядычнага друку Слонімшчыны. 1916-2016”, адказ на якія пад назвай “Больш дасканалая кніга яшчэ будзе” змясцілі С.Ёрш і С. Чыгрын.

У працяг тэмы пра слонімскія пажары, узнятай у мінулым нумары “Слонімскага края”, з’явіўся тэкст Сяргея Ярша “Як гарэў Слонім у 1915 годзе”.

У сувязі з праведзенай у Рэспубліцы Беларусь дэнамінацыяй актуальнай зрабілася тэма грошай, якая ўздымаецца ў артыкуле “Пра слонімскіх фальшываманетчыкаў 1930-х гадоў”.

“Слонімскі край” працягвае рабіць новыя адкрыцці. На гэты раз змяшчаецца невялікая зацемка пра невядомага слонімскага іканапісца другой паловы ХІХ стагоддзя Шорахава. Маюцца таксама зацемкі пра слонімскага паэта, педагога і краязнаўцу Івана Карповіча (1936-2002), якому 1 ліпеня спаўнілася б 80 гадоў і прафесара Іосіфа Гершэвіча Юдзелевіча (1920-1993) – заслужанага дзеяча навукі і тэхнікі СССР, доктара хімічных навук.

У нумары завяршаюцца публікацыі перакладу з польскай мовы ўрыўка з кнігі М.Балінскага 1846 года пра Жыровічы і рукапіса Язэпа Стаброўскага пра паходжанне назвы Слоніма. Цікавасць уяўляе дакумент пра сустрэчу прадстаўнікоў савецкіх партызан і польскага падполля ў 1943 годзе ў вёсцы Багданавічы, на якой прысутнічаў Войцех Корчыц, і зацемка пра здымкі на Слонімшчыне фільма “Паланэз Агінскага”, які выйшаў на экраны ў 1971 годзе.

Таксама маецца тэкст пра Слонімскі храм канонікаў-латэран, закладзенага ў 1650 годзе, моцна пашкоджанага падчас чэрвеньскіх баёў у Слоніме ў 1941 годзе, рэшткі якога былі ўзарваныя ў 1963 годзе. Сёння на яго месцы знаходзіцца Спаса-Праабражэнскі сабор. А адзін з матэрыялаў прысвечаны праекту слонімскага дэкана, ксяндза Ігнацыя Расалоўскага аб перайменаванні вуліц Слоніма ў 1931 годзе.

У чэрвені 1941 года за Слонім завязаліся інтэнсіўныя баі паміж нямецкай і адступаючай савецкай арміямі, што знайшло адлюстраванне ва ўспамінах стваральніка нямецкіх бранетанкавых войск і камандуючага 2-й танкавай групы Хейнца Гудэрыяна. Нямецкі генерал мог двойчы загінуць на Слонімшчыне.

 Заснавальнікамі і выдаўцамі краязнаўчага бюлетэня "Слонімскі край" з'яўляюцца: Васіль Герасімчык, Сяргей Ёрш (рэдактар нумару) і Сяргей Чыгрын.

ПЯТЫ НУМАР "СЛОНІМСКАГА КРАЯ"

Спампаваць № 5 "СК" - тут

Выйшаў 5-ы нумар краязнаўчага бюлетэня "Слонімскі край", выданнем якога займаюцца Васіль Герасімчык (рэдактар нумару), Сяргей Ёрш і Сяргей Чыгрын. Новы нумар распачынаецца артыкулам пра Мілавідскую бітву, якая адбылася 3 чэрвеня 1863 года і з'яўляецца вышэйшай кропкай уздыму нацыянальна-вызваленчага паўстання 1863-1864 гадоў у Беларусі і Літве.

Адзін з тэкстаў нумару прысвечаны гісторыі Слонімскай сінагогі, пабудаванай у 1642 годзе. Матэрыял багата ілюстраваны. Напрыканцы траўня з'явілася навіна пра жаданне слонімскіх уладаў пры дапамозе Ізраіля ператварыць сінагогу ў музей яўрэйскай культуры. Гэта чарговая рэінкарнацыя ідэі пачатку 2000-х гадоў, якая да сённяшняга часу працягвае заставацца ідэяй. У нумары таксама друкуецца пераклад урыўка з кнігі польскага гісторыка ХІХ стагоддзя М. Балінскага пра Жыровічы.

Цікавым матэрыялам з'яўляецца публікацыя рукапіса стваральніка краязнаўчага музея Язэпа Стаброўскага пра паходжанне назвы Слоніма. 
У працяг артыкула з мінулага нумара "Слонімскага края" з'явіўся тэкст, напісаны Сяргеем Ёршам, пра знойдзены ў Слонімскім раённым гісторыка-краязнаўчым музеі пад час прагляду архіву паэта Гальяша Леўчыка (1880-1944) рукапіс слонімскага паэта Язэпа Вількоўшчыка (1898-1984).

Яшчэ адзін артыкул прысвечаны публікацыям пра слонімскіх паэтаў (Сяргей Хмара і Анатоль Іверс) на старонках газеты "Літаратура і мастацтва" ў 1939-1940 гадах.

Завяршаецца нумар тэкстам пра Слонімскія пажары 1848, 1875 і 1881 гадоў.

ВЫЙШАЎ ЧАЦВЁРТЫ НУМАР БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

Пабачыў свет чарговы нумар краязнаўчага бюлетэня “Слонімскі край” (спампаваць - тут).

У ім больш дзесятка тэкстаў на разнастайныя тэмы з гісторыі Слонімшчыны, вялікая колькасць выяў.

Сярод іх артыкул Сяргея Ярша “Слонім на старонках нямецкай газеты 1916-1918”, прысвечаны матэрыялам пра наш горад з газеты “Deutsche Kriegszeitung von Baranowitschi" часоў першай сусветнай. Адна са старонак бюлетэня цалкам адведзена пад выявы, якія характарызуюць наш горад у час вайны. Яшчэ адзін тэкст Сяргея Ярша пра “мора Герадота” каля Слоніма на шведскай карце XVII стагоддзя, які працягвае тэму нашай картаграфічнай спадчыны, распачатай у мінулым нумары.

Цікавы матэрыял Сяргея Чыгрына пра кінатэатры “Мадэрн” і “Мір”, апошні з якіх закрылі ў сакавіку 2016 года, амаль праз 57 гадоў пасля яго адкрыцця (на кастрычніцкія святы ў 1959 годзе).

Адзін з артыкулаў прысвечаны князям Слонімскага княства, якія правілі ім у ХІІІ-XIV стагоддзях, калі ішоў працэс гартавання Вялікага княства Літоўскага.

У нумары змешчана апошняя частка ўспамінаў Васіля Супруна пра даследаванні Жыровіцкай святыні, якія друкаваліся і ў двух папярэдніх нумарах.

Бюлетэнь працягвае знаёміць з выданнямі па гісторыі Слоніма. На гэты раз даецца аналіз кнігі Івана Ануфрыевіча Раманоўскага “Прошлое  из жизни города Слонима” (1898).

Таксама ў нумары змешчаны ўспаміны першага рэдактара слонімскай раённай газеты “Вольная праца” Іосіфа Чарняўскага, лісты і паштоўкі слонімскага паэта Анатоля Іверса да літаратуразнаўцы Уладзіміра Калесніка і інфармацыя пра знойдзеныя рукапісы паэта Язэпа Вількоўшчыка.
Рэдактар чацвёртага нумару бюлетэня "Слонімскі край" - Сяргей Ёрш. Аўтары: Сяргей Ёрш, Сяргей Чыгрын і Васіль Герасімчык.

ТРЭЦІ НУМАР КРАЯЗНАЎЧАГА БЮЛЕТЭНЯ "СЛОНІМСКІ КРАЙ"

"Слонімскі край", № 3. Спампаваць - тут.

Выйшаў новы нумар “Слонімскага края”. Гэта ўжо трэці нумар краязнаўчага бюлетэня, прысвечанага Слонімшчыне.

У новы нумар увайшлі артыкулы, прысвечаныя пытанню аб месцы ўзнікнення старажытнага Слоніма. Так, у артыкуле Сяргея Ярша прыводзіцца пераклад з тэўтонскага дакумента “Die Littauischen Wegeberichte”, дзе маецца ўзгадка пра Слонім, якая ўскосна пацвярджае наяўнасць у горадзе замка на правым беразе ракі Шчары

Сяргей Чыгрын прысвячае артыкул “Кіраўнік патрыятычнай “Чайкі” Васілю Супруну. Ён нарадзіўся 10 сакавіка 1926 года ў вёсцы Глоўсевічы і зрабіў важкі ўнёсак у вывучэнне роднага края. Яго кнігі і сёння карыстаюцца вялікай пашанай і папулярнасцю. Праведзеныя ім археалагічныя даследаванні здзіўляюць сваім маштабам і ахопам. Апантаны любімай справай чалавек, да самай смерці самааддана працаваў на карысць роднага края. Напамінам пра Васіля Рыгоравіча Супруна слонімцам застаюцца яго кнігі, сярод якіх вылучаецца «Дзеі над Шчарай». У нумары змяшчаецца працяг успамінаў Васіля Супруна пра даследаванні Жыровіцкай святыні.

Адзін з матэрыялаў прысвечаны дзейнасці ў Слоніме ў 1924-1928 гадах этнаграфічна-археалагічнага таварыства.

Таксама ў бюлетэні змяшчаюцца артыкулы пра планы Слоніма ў фондах Гродзенскага дзяржаўнага гісторыка-археалагічнага музея, агляды кніжак Александровіча і Мялешкі, прысвечаных гісторыі Слонімшчыны і малавядомы аўтабіяграфічны твор Сяргея Хмары – “Сымонка”.

100 ГАДОЎ СЛОНІМСКАМУ ПЕРЫЯДЫЧНАМУ ДРУКУ (СЛОНІМСКІ КРАЙ, № 2)

"СЛОНІМСКІ КРАЙ"(№ 2) - спампаваць тут

Пабачыў свет другі нумар краязнаўчага бюлетэня "Слонімскі край", прысвечаны стагоддзю перыядычнага друку Слонімшчыны.

Гэтая юбілейная дата з’явілася нечакана. Доўгі час даследчыкі спрабавалі вызначыць, якая ж газета на Слонімшчыне была першай? Не выключалася, што гэта — яўрэйскія ці польскія выданні, альбо савецкая “вусная газета” (адзіная ў гісторыі нашага горада). І раптам даведваемся, што не, першай была газета на нямецкай мове. І яна гумарыстычная! Першы нумар “Der Schara — Lurch” (“Шчараўская Жаба”) выйшаў дзесьці ў пачатку вясны 1916-га. Шкада, але ён не захаваўся.

Так, газету выдавалі не мясцовыя жыхары, а нямецкія вайскоўцы, акупанты (ішла Першая сусветная вайна і Слонім быў у прыфрантавой зоне). Слонімцы ўвогуле маглі яе не бачыць. Але факт ёсць фактам — гэта было першае перыядычнае выданне ў нашым горадзе. Таму і адчуваем супярэчлівыя пачуцці: ёсць юбілей, але наўрад ці наладзім яго святкаванне...

За гэтыя 100 гадоў у Слоніме і на Слонімшчыне выйшлі больш за сотню перыядычных выданняў — газет, часопісаў, самвыдату. Асабліва плённым стаў перыяд незалежнай Рэспублікі Беларусь. Найлепшыя творчыя сілы спрычыніліся да выдання самай разнастайнай перыёдыкі. Па ёй можна вывучаць гісторыю Слонімшчыны. Адзінае, што заклапочвае — гэта мінімальная прысутнасць матэрыялаў на беларускай мове ў слонімскіх і жыровіцкіх выданнях у апошнія гады.

Выдаўцы: Васіль Герасімчык, Сяргей Ёрш (рэдактар нумару), Сяргей Чыгрын.

СЛОНІМСКІ КРАЙ - НОВЫ КРАЯЗНАЎЧЫ БЮЛЕТЭНЬ!

Першая старонка
краязнаўчага бюлетэня
"Слонімскі край"

Спампаваць тут - Слонімскі край № 1, 2016.

Вось  і  дачакаліся  мы  гэтай падзеі.  Слонімшчына,  нарэшце, мае  сваё  краязнаўчае  выданне! Сціплае,  яшчэ  ў  нечым недасканалае,  але  зробленае з  шчырай  любоўю  да  нашай слонімскай зямлі, да яе гісторыі. Яно  з’явілася,  дзякуючы намаганням  некалькіх краязнаўцаў. Хтосьці з нас жыве ў  Слоніме,  кагосьці  лёс  закінуў у  іншыя  гарады  Беларусі,  але сувязь  з  родным  горадам  з-за гэтага не губляецца.

У  2000  годзе  з’явіліся два  нумары  краязнаўчага квартальніка  “Слонімскі  край”. На  жаль,  ён  тады  спыніў  свой выхад і ўжо не аднавіўся. Нашае выданне — новае. Пакуль мы не маем магчымасці рабіць часопіс, выдаем  бюлетэнь.  Спадзяемся, што  зробім  яго  перыядычным выданнем,  цікавым  для слонімцаў,  якія  хочуць  ведаць пра мінуўшчыну свайго краю.

“Слонімскі  край”  з’явіўся  не на  пустым  месцы.  Перад  намі працавалі  такія  краязнаўцы, як  Язэп  Стаброўскі,  Гальяш Ляўковіч,  Годэль  Гольдберг, Віктар  Клімкевіч,  Сяргей Новік,  Васіль  Супрун,  Міхаіл Рылко  ды  шмат  іншых.  Іх напрацоўкі, планы, ідэі будуць намі  ўлічвацца,  развівацца. Спадзяемся,  гэтая  повязь, пераемнасць  захаваецца  і  ў будучыні.

Наша  зямля  багатая  на помнікі,  знакамітых  людзей  і гістарычныя падзеі. З небыцця вяртаюцца  шматлікія  старонкі айчыннай  гісторыі,  у  выніку чаго  высвятляецца,  што  край наш хавае яшчэ шмат таямніц.

Некаторыя  нумары  “СК” будуць  тэматычныя.  Тэма гэтага  нумару  —  “Таямніцы слонімскай гісторыі”.

Рэдакцыя  заклікае  да супрацоўніцтва  краязнаўцаў, даследчыкаў.  Чакаем  вашых матэрыялаў.  Кожны  слонімец, дзе  б  ён  не  жыў,  можа падзяліцца на старонках нашага выдання  сваімі  разважаннямі, успамінамі  пра  сваю  малую радзіму.

***

Замовы  на  атрыманне электроннай  версіі будучых нумароў  “СК” дасылайце  на  нашу  пошту: slonimskikraj@gmail.com